Có thể bạn chưa biết | Nguồn gốc ra đời và mối thù hận truyền kiếp giữa adidas và Puma

Những năm 1920, hai anh em ruột Adolf Dassler (tên thường gọi là Adolf) và Rudolph Dassler (tên thường gọi là Rudolf) sau khi trở về từ chiến tranh thế giới thứ nhất đã cùng mở công ty giày thể thao Gebrüder Dassler, gọi tắt là Geda, và kinh doanh bên ngoài căn phòng giặt là của gia đình tại thị trấn Herzogenaurach. Thời điểm ban đầu, anh em nhà Dassler may thủ công những đôi giày đầu tiên chỉ vì niềm yêu thích. Nhưng dần dà, cả hai anh em nhà Dassler đã dồn tâm sức cho thương hiệu giày 2 sọc của mình. Thời điểm ban đầu, nguồn cung cấp điện ở Herzogenaurach không đáng tin cậy, vì vậy đôi khi hai anh em phải sử dụng sức đạp từ một chiếc xe đạp đứng yên để chạy thiết bị của họ.

Adolf Dassler là một thợ thủ công tài năng, trầm tính, chịu trách nhiệm thiết kế và sản xuất giày. Còn người em Rudolph Dassler lại là một tay bán hàng năng nổ. Hai anh em nhà Dassler đã tạo nên một cặp bài trùng ăn ý giúp công việc kinh doanh tiến bước thuận lợi. Gebrüder Dassler đã hỗ trợ trong việc phát triển giày chạy bộ có gai cho nhiều sự kiện thể thao. Để nâng cao chất lượng của giày thể thao có mũi nhọn, họ đã chuyển đổi từ mẫu giày đinh kim loại nặng trước đây sang sử dụng vải bố và cao su. Thời điểm Thế vận hội Olympic năm 1936 ở Berlin, Gebrüder Dassler thuyết phục vận động viên chạy nước rút người Mỹ Jesse Owens sử dụng gai làm bằng tay của mình. Sau bốn huy chương vàng của Owens cùng 3 huy chương vàng, 5 huy chương bạc và đồng khác, tên tuổi và danh tiếng của giày Gebrüder Dassler đã được các vận động viên thể thao thế giới và huấn luyện viên của họ biết đến nhãn hàng Geda của họ. Công việc kinh doanh thành công và anh em nhà Dassler đã bán được đến 200.000 đôi giày mỗi năm trước Thế chiến thứ hai.

Tuy nhiên, ngay khi hình ảnh giày 2 sọc đang càn quét và chiếm lĩnh thị trường thì chiến tranh lại bất ngờ ập đến và làm bay biến tất cả. Cả hai anh em nhà Dassler đều gia nhập Đảng Công dân Đức Quốc Xã vào tháng 5 năm 1933 và cũng trở thành thành viên của Lực lượng Cơ giới Xã hội Chủ nghĩa Quốc gia. Hơn nữa, Adolf có thứ hạng Sportwart trong Đội thanh niên Hitler từ năm 1935 cho đến khi chiến tranh kết thúc.

Trong chiến tranh, công ty Gebrüder Dassler chỉ chủ yếu cung cấp giày cho Wehrmacht. Năm 1943, việc sản xuất giày buộc phải ngừng hoạt động và cơ sở vật chất và lực lượng lao động của công ty được sử dụng để sản xuất vũ khí chống tăng. Từ năm 1942 đến năm 1945, ít nhất chín lao động cưỡng bức đã làm việc tại cả hai địa điểm của công ty. Cũng trong quãng thời gian đó, ông Rudolf phải làm quân dịch còn Adolf may mắn được ở nhà.

Nhà máy Dassler, được sử dụng để sản xuất vũ khí chống tăng trong thế chiến thứ hai, gần như bị phá hủy vào năm 1945 bởi lực lượng Hoa Kỳ, nhưng đã thoát được thảm cảnh phá sản khi vợ của Adolf Dassler thuyết phục rằng công ty và nhân viên của họ chỉ quan tâm đến sản xuất giày thể thao. Lực lượng chiếm đóng của Mỹ sau đó đã trở thành những khách hàng lớn mua giày của anh em nhà Dassler.

Khi Rudolf sống sót trở về từ chiến trường, anh em Dassler lại tiếp tục thực hiện tâm huyết sản xuất những đôi giày chất lượng. Nhưng không ngờ, từ tháng 1 năm 1948, hai ông lớn ngành giày xảy ra xích mích rồi đột ngột quay lưng lại với nhau. Người dân thị trấn tin rằng lý do khiến Adolf và Rudolf từ mặt nhau là do hai bà vợ không hòa hợp. Nhưng cũng có những tin đồn khác lại đi theo hướng Adolf ghen với anh trai vì ông này có dan díu với vợ mình. Bởi Rudolf thời đó nổi tiếng là tay chơi lăng nhăng.

Người ta còn đồn rằng anh em họ thường xuyên tranh cãi nhau ai là người nhiệt huyết với đảng phát xít hơn, hay như ai mới là người thực sự phát minh ra đôi giày đinh đã giúp đội tuyển bóng đá quốc gia Đức bảo toàn ngôi vô địch World Cup trước đối thủ Hungary năm 1954. Trong một lần quân Đồng minh ném bom để tiêu diệt quân phát xít tại thị trấn Herzogenaurach, Adolf và vợ đã nhảy xuống một hầm trú bom, nơi hai vợ chồng Rudolf đã có mặt từ trước. “Những kẻ khốn kiếp, bẩn thỉu này đã quay trở lại”, Adolf thốt lên tục tĩu về quân Đồng minh nhưng Rudolf lại tin rằng anh trai đã ám chỉ tới ông và gia đình mình. Mối xích mích giữa Adolf và Rudolf trong thời gian sau đó đã trở nên không thể cứu vãn được nữa.

Khi Rudolf bị gọi nhập ngũ, ông nghi ngờ đây chính là kế hoạch của anh trai mình, muốn tống khứ ông ra chiến trường để tiện đường làm ăn. Tiếp đến, lần Rudolf bị phạt vì bỏ gác và lần bị quân Đồng minh bắt giữ vì tình nghi làm việc trong cơ quan tình báo của phát xít Đức Gestapo, ông đều tin rằng Adolf đã nhúng tay vào. Nghi vấn của Rudolf đã được một quan chức điều tra Mỹ xác nhận lại. Trong thời gian Rudolf phải ngồi trại tù nhân chiến tranh thì Adolf đã gây dựng lại chuyện kinh doanh, bắt đầu bán giày cho lính Mỹ sang Đức tham chiến.

Thế là hai anh em nhà Dassler chính thức quay lưng với nhau sau những mâu thuẫn không thể hàn gắn sau 25 năm làm ăn chung. Họ chia đôi toàn bộ tài sản cùng với đội ngũ công nhân. Rudolf thành lập công ty mới mà ông gọi là Ruda - từ Rudolf Dassler, sau đó đổi tên thành Puma (tức loài báo sư tử, để nghe oai vệ hơn). Trong khi Adolf thành lập một công ty được đăng ký chính thức là adidas từ Adi Dassler. adidas còn được cho là từ viết tắt của cụm từ “All Day I Dream About Sports.”

Puma và adidas đã cạnh tranh gay gắt và gay gắt sau khi chia tách, bởi hai trụ sở mới này nằm đối diện nhau, chỉ cách nhau dòng sông Aurach. Kết quả của việc này đó là khiến thị trấn nhỏ bé Herzogenaurach bị chia tách làm đôi. Lý do là bởi hầu như mọi cư dân ở đây hoặc là làm cho adidas hoặc là Puma.

Cuộc chiến này còn trở nên trớ trêu đến mức các doanh nghiệp, người buôn bán ở địa phương chỉ được “chơi” với hoặc người của Puma hoặc adidas. Các cuộc hẹn hò hay cưới xin giữa nhân viên ở 2 công ty cũng bị nghiêm cấm. Ngay cả hai câu lạc bộ bóng đá của thị trấn cũng bị chia rẽ: câu lạc bộ ASV Herzogenaurach được thương hiệu adidas hỗ trợ, trong khi 1 câu lạc bộ FC Herzogenaurach ủng hộ giày của Puma. Khi những người siêng năng được gọi đến nhà của Rudolf, họ sẽ cố tình đi giày adidas. Rudolf sẽ bảo họ xuống tầng hầm và chọn một cặp Puma miễn phí.

Cả 2 công ty cứ trong thế giằng co như vậy trong suốt gần 70 năm qua. Mặc dù Rudolf thuyết phục được đội ngũ nhân viên kinh doanh giỏi nhưng Adolf lại nắm trong tay bí quyết công nghệ và quan hệ tốt với các vận động viên. Chính những người này giúp adidas giành được nhiều bản hợp đồng lớn để chạm đến thành công.

Quay trở về măm 1948, trong một trận đấu bóng đá đầu tiên sau Thế chiến thứ hai, một số thành viên của đội tuyển Tây Đức đã đi giày đá bóng Puma, trong đó có người ghi bàn thắng đầu tiên cho Tây Đức sau chiến tranh, Herbert Burdenski. Bốn năm sau, tại Olympic 1952, vận động viên chạy 1500 mét Josy Barthel của Luxembourg đã giành được huy chương vàng Olympic đầu tiên của Puma tại Helsinki, Phần Lan.

Tại Thế vận hội Mùa hè 1960, Puma đã trả tiền cho vận động viên chạy nước rút người Đức Armin Hary để mặc đồ Puma trong trận chung kết nước rút 100 mét. Hary đã từng mặc đồ adidas trước đó và yêu cầu Adolf thanh toán, nhưng adidas đã từ chối yêu cầu này. Tay vợt người Đức đã giành huy chương vàng với Puma, nhưng sau đó lại bỏ mặc adidas để tham dự lễ trao huy chương, trước sự sửng sốt của hai anh em nhà Dassler. Hary hy vọng kiếm được tiền từ cả hai, nhưng Adolf vì quá tức giận nên đã cấm cửa luôn với nhà vô địch Olympic.

Một trong những sai lầm nghiêm trọng nhất của Rudolf với Puma đó chính là việc ông đã có cuộc cãi vã lớn với huấn luyện viên của đội tuyển Tây Đức. Và điều này đã mang đến cho hãng giày adidas một cơ hội lớn để mở cửa vào trước kì World Cup 1954, năm mà Tây Đức đã tạo nên bất ngờ khi giành chiến thắng trước Hungary trong trận chung kết. Thế là Adi Dassler xuất hiện trên khắp các mặt báo, ông có mặt ở mọi nơi. Và giày đá bóng adidas với biểu tượng ba sọc đã được tất cả các cầu thủ mang khi tham gia bất cứ trận đấu nào. Kể từ giây phút đó, adidas bắt đầu nhận được những lá thư từ khắp nơi trên thế giới đề nghị được bán những đôi giày đá bóng của hãng. Mặc dù chất lượng của Puma cũng không thể chối cãi, nhưng vì lỡ mất cơ hội của mình, nên Puma đã phải mất nhiều thời gian hơn để trở thành một thương hiệu quốc tế.

Với adidas, logo Trefoil (tức ba lá) được thiết kế vào năm 1971 và ra mắt vào năm 1972, đúng vào thời điểm Thế vận hội Mùa hè 1972 được tổ chức tại Munich. Logo này tồn tại cho đến năm 1997, khi công ty giới thiệu logo “ba thanh” được thiết kế bởi Giám đốc sáng tạo lúc đó là Peter Moore, ban đầu được sử dụng trên dòng sản phẩm chuyên về thiết bị thể thao. Vào năm 1997, adidas AG mua lại tập đoàn Salomon chuyên về đồ trượt tuyết và tên công ty được đổi thành adidas-Salomon AG. Từ năm 1993 đến năm 2000, giám đốc điều hành của adidas, Louis-Dreyfus đã giúp tập đoàn này tăng gấp bốn lần doanh thu lên 7,5 tỷ đô la.

Tháng 8 năm 2005, adidas tuyên bố ý định mua Reebok với giá 3,8 tỷ USD. Việc tiếp quản Reebook được hoàn thành vào thánh 1 năm 2006 cho phép adidas cạnh tranh với Nike như hai ông lớn trên toàn thế giới về lĩnh vực sản xuất giày thể thao. Sự phát triển mạnh mẽ của adidas đến ngày hôm nay là minh chứng cho việc Adolf Dassler đã có những hướng phát triển đúng đắn để định hướng hãng thể thao của ông thành một trong những thương hiệu thể thao hàng đầu thế giới, với những công nghệ tuyệt vời nhất, cùng số lượng vận động viên, cũng như người nổi tiếng đầu quân vô cùng đông đảo.

Còn với Puma, từ việc là đối thủ cạnh tranh không đội trời chung với adidas và nắm giữ vị thế là một trong hai hãng thể thao lớn nhất thế giới, thương hiệu này đã dần bị Nike đánh bật khỏi vị trí để trở thành đối thủ xứng tầm với adidas. Trong mảng giày chạy bộ, Puma xây dựng thương hiệu nhờ hợp đồng với Usalt Bolt, người nắm giữ kỷ lục thế giới cự ly chạy 100m và 200m. Sự thành công của Tia chớp vàng người Jamaica đã giúp Puma gây tiếng vang lớn trong thị trường giày chạy điền kinh. Tuy nhiên ở thị trường giày chạy bộ thông dụng, Puma dường như không tìm được tiếng nói khi gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt của các hãng khác. Một trong những nguyên nhân nổi bật nhất là thiết kế của Puma thô kệch, màu sắc tối tăm, không được đầu tư mạnh mẽ về thiết kế cũng như công nghệ như Nike hay adidas.

Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, sự nỗ lực của Puma đã giúp họ phần nào chiếm lại thị phần thị trường đồ dùng thể thao trên toàn thế giới bằng cách lôi kéo những ngôi sao lớn về đầu quân cho họ. Năm 2018, Puma tái gia nhập thị trường giày thể thao bóng rổ lần đầu tiên sau 20 năm và công bố Jay-Z sẽ là nhà sáng tạo cho những dòng giày này. Đặc biệt, vào tháng 9 năm 2020, Puma kích nổ bản hợp đồng bom tấn với Neymar khi kéo siêu sao của PSG về đầu quân cho mình sau quãng thời gian dài là gương mặt đại diện của Nike.

Hai anh em nhà Dassler lần lượt qua đời ở thập niên 1970. Họ được chôn tại cùng nghĩa trang nhưng ở tận hai đầu khuôn viên cách xa nhau. Có tin đồn cho rằng, sáu tháng trước khi ông Rudoft qua đời năm 1974, hai anh em đã bí mật gặp nhau một lần, nhưng cuộc gặp bị giấu kín vì không muốn làm ảnh hưởng tới chuyện kinh doanh. Mối hận thù giữa Adolf và Rudolf vẫn được con cháu kế thừa mãi cho tới năm 2009. Năm đó, các công nhân của hai công ty đã nhất trí chấm dứt mối thù hằn kéo dài sáu thập kỷ bằng cách thi đấu một trận bóng hữu nghị.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận mối thù truyền kỳ giữa adidas và Puma đã mang đến những khía cạnh tích cực. Chẳng hạn, sự phát triển mạnh mẽ của cả hai thương hiệu adidas và Puma đã giúp họ phát triển mạnh mẽ theo thời gian để trở thành những thương hiệu thể thao lớn nhất thế giới. Không những vậy, sự chia rẽ ấy còn vô tình biến thị trấn Herzogenaurach thành một địa điểm nổi tiếng, không chỉ về phát triển kinh tế mà còn về văn hóa kinh doanh. Một người dân chia sẻ: “Không có mâu thuẫn ấy, chúng tôi không thể trở thành quê hương của hai thương hiệu mang tính toàn cầu”.

Theo dõi blog của Thanh Hùng Futsal để biết được những thông tin mới nhất về những đôi giày bóng đá chính hãng đã và sắp có mặt trên thị trường toàn thế giới nhé.

Ngoài ra các bạn có thể tham khảo thêm những đôi giày bóng đá chính hãng phiên bản dành cho mặt sân cỏ nhân tạo và Futsal tại đây.